Η Υπηρεσία Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων (ΥΜΑΠΕ) ιδρύθηκε μετά την τουρκική εισβολή, στις 18 Αυγούστου, 1974 με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος που είχε δημιουργηθεί και την παροχή βοήθειας και στήριξης στους εκτοπισθέντες και παθόντες.
Το Νοέμβριο του 1975, με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου Αρ. 14.471, συστάθηκε η Κεντρική Επιτροπή Επιλογής και Κριτηρίων (ΚΕΕΚ), η οποία με τη ψήφιση του περί Παροχής Στεγαστικής Βοήθειας σε Εκτοπισθέντες, Παθόντες και Άλλα Πρόσωπα Νόμου, έχει μετονομασθεί σε Επιτροπή Στεγαστικής Βοήθειας (Ε.Σ.Β.), με αρμοδιότητα να εξετάζει αιτήσεις και να αποφασίζει για την παροχή στεγαστικής βοήθειας σε δικαιούχους εκτοπισθέντες και παθόντες με βάση τις εκάστοτε αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Σήμερα η ΕΣΒ εξετάζει τα αιτήματα των εκτοπισθέντων και παθόντων στη βάση κριτηρίων που αποφασίστηκαν στις 6 Νοεμβρίου 2013 από Υπουργικό Συμβούλιο.
Από τον Ιανουάριο του 2009 περιήλθε στην αρμοδιότητα της Υ.Μ.ΑΠ.Ε. και το Σχέδιο Επιδότησης Ενοικίου που απευθύνεται αποκλειστικά σε εκτοπισθέντες και παθόντες σύμφωνα και με τις πρόνοιες του Περί Ενοικιοστασίου Νόμου και των σχετικών κανονισμών εκδοθέντων βάσει αυτού. Σημειώνεται δε ότι από το 2006 και μετέπειτα βάσει των Περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Παραχώρηση Τίτλων Ιδιοκτησίας σε Εκτοπισθέντες και άλλα Πρόσωπα) Κανονισμών και των περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών (Παραχώρηση Συμβάσεων Μίσθωσης σε Εκτοπισθέντες και άλλα Πρόσωπα) Κανονισμών, η ΥΜΑΠΕ ανέλαβε την αρμοδιότητα για τον καθορισμό των δικαιούχων στο όνομα των οποίων θα εκδίδεται από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας τίτλος ιδιοκτησίας ή πιστοποιητικό μίσθωσης.
Με τις νομοθετικές ρυθμίσεις που ισχύουν από 27/12/2013 έχουν εξισωθεί πλήρως οι εκ μητρογονίας εκτοπισμένοι με τους εξ αρρενογονίας εκτοπισμένους σε σχέση με όλα τα στεγαστικά σχέδια που προσφέρονται από την ΥΜΑΠΕ.